PROIZVODNJA AVIONA

Proces razvoja avijacije, je skoro identičan s procesom razvoja automobilske industrije. Nastao je prvo u Evropi, potom u SAD, ali s različitim okolnostima – na početku, samo se vojska zalagala za njen razvoj. Iako se u periodu između dva rata, javlja začetak civilne avijacije, s prvim redovnim linijama na severnom Atlantiku (Lufthansa, KLM), istinski razvoj civilne avijacije dešava se, tek 50-ih i 60-ih godina XX veka. Ekonomska moć država je od velike važnosti za razvoj ove industrije visoke tehnologije (zbog direktnih investicija ili subvencija u proizvodnji). Fabrike aviona se uglavnom grade na mestima, za koja se smatra da nisu ugrožena u slučaju izbijanja rata (npr. fabrika aviona Airbus u Tuluzu). U SAD dolazi do revolucije u civilnom vazdušnom saobraćaju (firma Boeing, proizvodi od 1970.godine avion Boeing 747, koji obeležava početak ere velikih aviona – Jumbo Jet). Amerika je ubedljivo na prvom mestu u proizvodnji aviona (do 1980.godine – sa tri četvrtine tržišta u industrijski razvijenim kapitalistikim državama). Zadnjih decenija XX veka, zahvaljujući programu Airbus-a, EU nadoknađuje jedan deo zakašnjenja (od 914 prodatih aviona, trećina su Airbus-ovi, dok su dve trećine Boeing-ovi – ali prema novim narudžbinama, obe kompanije imaju isto tržište).

Postoje samo dva proizvođača aviona za podelu civilnog tržišta, od kako je 1997.godine Boeing otkupio McDonell Douglas, u pokušaju da zaustavi brzi razvoj Airbus-a. Pored specifičnog slučaja supersoničnog francusko-engleskog Concorda (koji nikada nije leteo za druge kompanije, osim za Air France i British Airways), koji posle nesreće 2000.godine više ne leti, EU vazduhoplovstvo počiva na Airbus-u. Ekonomska interesna grupa Airbus Industry formirana je 1970.godine (u koju su Aerospatiale – Francuska i Deutsche Aerospace – Nemačka, uneli po 37,9% kapitala, dok se British Aerospace (Velika Britanija) priključio 1978.godine sa 20% kapitala , kao i Casa (Španija) sa 4,2% kapitala). Za izradu motora, uspostavljena je kooperacija firme Snecma (Francuska), sa američkim proizvođačem avionskih motora Pratt & Whitney i General Electric. Start Airbus-a je izuzetno bio težak, zbog dominacije američkog Boeinga. Od 1977.godine, Airbus počinje isporuku putničkih aviona Korejskim, Indijskim i pojedinim Američkim avionskim kompanijama (polazna tačka uspeha, koja se ne može osporavati). Ambiciozan program AX 380 od 2000.godine (proizvodnja velikog putničkog interkontinentalnog aviona, sa 555 mesta i radijusom dejstva od 15.000 km), zahteva veću javnu pomoć, koju njegov rival Boeing pokušava da onemogući preko STO. Bordo, Tuluz i Hamburg su lokaliteti, na kojima se gradi i sklapaju putnički avioni novog Airbus-ovog civilnog programa. Ulazak kompanija Aerospatiale-Matra, Dasa i Casa u EADS (European Aeronautic Defence and Space), još jedan je dokaz evropskog dinamizma u ovom sektoru industrije visoke tehnologije.