PARAHEMIJSKA INDUSTRIJA

Parahemijska industrija, kao i farmaceutska, povezana je usko sa hemijom. Ona nudi razne proizvode za potrebe domaćinstva i industrije – parfeme, kozmetiku, deterdžente, lepak, farbu, premaze, tuševe, fotografski materijal, boju za elektronske uređaje… Proizvodi su već stari po svojoj nameni, ali za tehnologiju njihove proizvodnje, koriste se istraživanja za celokupnu hemiju. Konstantan rast potrošnje (10% godišnje) objašnjava se, kao u farmaceutskom sektoru, poboljšanjem životnog standarda u industrijski razvijenim državama. Treba imati u vidu veliku ulogu ogromne mreže za distribuciju i prodaju ovih proizvoda (40% iz ovog sektora).

Postoje brojne firme proizvođači i to u sektorima povezanim sa proizvodnjom parfema i kozmetike, ali samo nekoliko kompanija svetskih dimenzija izbijaju u prvi plan – Unilever (Velika Britanija i Holandija), Prokter and Gembl (SAD) i Aventis (Francuska i Nemačka). Parahemija je specifična industrija za razvijene države, koje prodaju svoje proizvode u čitavom svetu i diktiraju modu. Francuska je u vrhu u oblasti proizvodnje parfema (u industrijskom ,,luksuznom,, sektoru, 4 od 8 velikih kompanija su francuske) i najveći je izvoznik. Ali vremenom gubi monopol u svetu na parfeme visoke klase, zbog nemilosrdne japanske konkurencije od kompanije Shiseido (brojne francuske kuće za izradu parfema, prodate su velikim međunarodnim grupama).

HEMIJSKA INDUSTRIJA

Hemijska industrija je nastala u XIX veku (u vreme industrijske revolucije). Njeni proizvodi obuhvataju, dve velike kategorije – organske proizvode na bazi nafte i priridnog gasa (etilen propilen, metanol i derivati) i neorganske proizvode (industrijski gas, velike kiseline – sumporna, hlorovodonična, azotna, i soli).

Proizvodi organske hemije predstavljaju 70% celokupne proizvodnje hemijske industrije. Proizvodnja hemijske industrije, usmerena je na dve velike porodice proizvoda, lake i teške hemije. Laka hemija, ulazi su sastav farmaceutske industrije, proizvodnje parfema, kozmetike, proizvoda za održavanje, mastila, tuševa, boja, lakova, ali isto tako i u sastav elektronske, optičke i agroprehrambene industrije, proizvodnje specijalnog lepka za avione i kosmičke brodove, kože i tekstila. Teška hemija, obuhvata proizvode širokog asortimana, kao petrohemijske ili karbohemijske, na osnovi kamenog uglja. Najuspešniji sektori teške hemijske industrije u 1998.godini, bili su proizvodi za dezinfekciju i održavanje, namenjeni domaćinstvima ili profesionalnoj upotrebi i sve širi asortiman proizvoda za zaštitu bilja (prodaja fitosanitarnih proizvoda, u porastu oko 8,5-9% godišnje).

Petrohemija je najnovija grana hemijske industrije, pojavila se (neposredno po završetku prvog svetskog rata) u vreme kada kompanija Standard Oil proizvodi izopropanol, (antifriz, rastvarač), Union Carbide, glikol (antifriz), Cities Service usavršava proizvodnju metanola (rastvarača) i od 1928.godine, sinteznog amonijaka, propilena, koji 1938.godine omogućava proizvodnju poliestera i 1939.godine, revolucionalnog najlona na bazi smole poliamida. Petrohemija veoma brzo napreduje 50-ih i 60-ih godina XX veka. Početkom 70-ih godina, u petrohemijskoj proizvodnji preovlađuju tri regiona – SAD, Zapadna Evropa (SR Nemačka, Francuska i posebno Velika Britanija) i Japan.

Hemijska industrija je danas sektor, u kome su naučno istraživanje i razvoj (IR), od izuzetno velikog značaja u odnosu na stalne inovacije. Početkom 1988.godine, u okvirima hemijske industrije, obavlja se preko 10% od ukupnog IR. Hemijska indsutrija je predmet posebnog nadzora, posle katastrofe u Savezu (Italija, 1976.godine – zagađenje dioksinom) i Bipolu (Indija – propuštanje otrovnog gasa, pri čemu je život izgubilo preko 2000 osoba). U proizvodnji hemijske industrije prva je EU sa 32% od ukupne proizvodnje u svetu, ispred SAD (26%), Japana (15%) i Azije bez Japana (12%). Razmena između partnera Trijade (EU, SAD, Japan) je uravnotežena. Polovina petrohemijske proizvodnje, dolazi iz regiona izvan SAD i Zapadne Evrope, nekada najvećih tržišta u svetu.

Hemijske kompanije sa zapada, investirale su u azijske države do 1997.godine. Na Bliskom Istoku, pojavile su se jedinice za proizvodnju u oblasti bazne hemije, čiji se rad zasniva na nalazištima prirodnog gasa, koje su mnogo rentabilnije od jedinica u starim industrijski razvijenim državama, posebno za proizvodnju jedne vrste koji Englezi nazivaju nafta (derivat nafte između benzina i kerozina). Iz tog razloga, bivši veliki proizvođači, odustaju od jednog dela proizvodnje iz oblasti bazne hemije i razvijaju aktivnosti s većom dodatnom vrednošću, u oblasti lake hemije i parahemije. Po ulasku u novi ciklus rasta, krajem 90-ih godina XX veka, hemijsku industriju zahvata talas fuzionisanja, do danas neviđenog obima u tom sektoru.

Švajcarska preduzeća Sandoz i Ciba, 1996.godine ulaze u sastav kompanije Novartis, 1998.godine se spajaju i Francuske firme Sanofi i Synthelabo, čijim stopama idu, 1999.godine Astra (Švedska) i Zeneca (Velika Britanija), stvarajući firmu Astrazeneca. Iz objedinjene aktivnosti kompanija Ron-Pulen (Francuska) i Hoechst (Nemačka), 1999.godine nastaje Aventis, dok Dow Chemical preuzima kontrolu nad firmom Union Carbide (SAD). Britanski GlaxoSmithKline, osnovan je u decembru 2000.godine. Druga novina u strategiji hemijskih kompanija, jeste njihova sve veća specijalizacija. Nemačke firme Bayer i BASF, kao i švajcarska firma Solvay i dalje se bave raznim aktivnostima. Međutim, drugi se bave računanjem, šta im se više isplati – farmaceutska industrija ili agroprehrambena proizvodnja. Mnoga preduzeća zatvaraju pogone za poljoprivredu, da bi se isključivo posvetila naukama života (Novartis, Astrazeneca, Aventis). Nasuprot njima, Syngenta Monsanto i DuPont, postaju ,,velikani,, agrohemije.